قلّه دماوند بلندترین کوه ایران کجاست؟
دماوند بلندترین کوه ایران است که در دل رشته کوههای البرز مرکزی با صلابت تمام ایستاده و زیبای خودرا به رخ میکشد. گاهی میان ابرها خفته و گاهی چون عروس زیبا دامن خود را نمایان می کند.
دماوند کوهی در شمال ایران که در قسمت مرکزی و جنوبی استان مازندران قرار دارد. و بلندترین قله آتشفشانی آسیا و خاورمیانه است. این کوه از نظر تقسیمات کشوری در بخش لاریجان در شهرستان آمل در استان مازندران قرار دارد. کوه دماوند درتاریخ سیزدهم تیرماه ۱۳۸۷ به عنوان نخستین اثر طبیعی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. و پس از آن چشمه های باداب سورت به ثبت رسید. این کوه همچنین در سال ۱۳۸۱ به عنوان «اثر ملی طبیعی» در شمار مناطق چهارگانه ارزشمند از نظر حفاظت محیط زیست قرار گرفته است.
در اساطیر ایران نیز از قله دماوند بلندترین کوه ایران یاد شده و شهرت آن بخاطر این است. ضحاک که از پادشاهان افسانه ای ایران است. و نام وی در اوستا به صورت اژی دَهاک آمده است که معنای آن «مار اهریمنی» است. در آنجا به بند کشیده شده است. در آثار ادبی فارسی نیز فراوان به این اسطوره و به طور کلی تر، کوه دماوند اشاره شده است. در بندهش این چنین آمده : رود هرهز (هزار) در تپورستان (مازندران) است و از کوه دماوند سرچشمه میگیرد.
ای دیو سپید پای در بند! ای گنبد گیتی ای دماوند
از سیم به سر یکی کله خود ز آهن به میان یکی کمربند
تا چشم بشر نبیندت روی بنهفته به ابر چهره دلبند
تا وارهی از دم ستوران وین مردم نحس دیو مانند
با شیر سپهر بسته پیمان با اختر سعد کرده پیوند
چون گشت زمین ز جور گردون سرد و سیه و خموش و آوند
بنواخت ز خشم بر فلک مشت آن مشت تویی ،تو ای دماوند
ملک الشعرای بهار
جغرافیای قله دماوند
فرازا و بلندی
طبق گفته درگاه ملّی آمار ایران ، فرازای قله دماوند بلندترین کوه ایران، از سطح آب های آزاد ۵،۶۱۰ متر است. سازمان نقشه برداری کشور در سال ۱۳۸۵ در جریان پروژه ای ۱۰ روزه و با روش های مختلف اقدام به اندازه گیری ارتفاع دقیق قله کرد. و عدد ۵،۶۰۹/۲۰ سانتی متر را برای این قله به ثبت رساند. و بعد از آن در تمامی منابع ارتفاع قله دماوند به صورت گرده شده ۵،۶۱۰ متر عنوان شد، که در واقع عدد صحیح ارتفاع دماوند است.
در گذشته، اندازه های دیگری نیز برای ارتفاع قلّه دماوند بلندترین کوه ایران در منابع دیگر ذکر شده بود. در سال ۱۹۶۶ میلادی فردی به نام آلن باخ براساس تصاویر ماهواره ای ارتفاع آن را ۵،۶۷۰ متر اندازه گیری کرد. که بعدها یک متر به آن افزوده شد و عدد ۵،۶۷۱ متر وارد کتاب های درسی و بسیاری از منابع شد. این عدد همچنان بر روی بسیاری از یادبودهای قلّه دماوند ذکر می شود. برخی منابع دیگر نیز، از جمله پایگاه ملّی داده های علوم زمین ایران و وبگاه رصدخانه زمین ناسا فرازای ۵،۶۷۰ متر و ۵،۶۷۱ متر را برای قلّه این کوه ذکر کرده اند. اما افزایش دقت اندازه گیری و کالیبراسیون دقیق و بهتر دستگاه های اندازه گیری نشان می دهد ارتفاع ۵،۶۷۱ متر نادرست است.
ارتفاع نسبی
ارتفاع نسبی کوه دماوند که با اندازه گیری ارتفاع قلّه نسبت به پست ترین دّره بین این قلّه و نزدیکترین قلّه مرتفع تر تعیین می شود، ۴،۶۶۷ متر است. که قلّه دماوند را در رده دوازدهم در میان بلندترین قلّه های دنیا از نظر ارتفاع نسبی قرار می دهد. قلّه دماوند پس از کوه های اورست ،آکونکاگوا در آرژانتین، دنالی در آمریکا، کلیمانجارو در تانزانیا، وینسون در جنوبگان، الیراس در روسیه و مون بلان در آلپ، دوازدهمین کوه برجسته و مستقل دنیا در فهرست قلّه ها بر پایه ارتفاع نسبی است. و ارتفاع نسبی آن بالاتر از کوه های کی ۲، نانگاپاربات، کانگچنجونگا و بسیاری از کوه های بلند دیگر است که نشان دهنده برجستگی توده آتشفشانی کوه دماوند نسبت به زمین های اطراف خود است. دلیل اصلی دیده شدن کوه دماوند از فواصل دور نیز همین ارتفاع نسبی بالای دماوند است.
نمای قله دماوند از دشت الیمستان
رودخانه های پیرامون کوه دماوند
کوه دماند از جانب شمال توسط رودخانه تینه، از سمت جنوب و شرق توسط رودخانه هراز و از سمت غرب نیز توسط رودخانه لار محصور شده است. رودخانه لار و دیو آسیاب در غرب این کوه و رود پنج اُو ( اُو در زبان تبری به معنای آب است) نیز در شرق آن جاری است.
فاصله از شهرهای نزدیک
قله دماوند در ۶۲ کیلومتری جنوب غرب آمل قرار دارد. و نزدیک ترین شهرها با این کوه شهر رینه و گزنک می باشد، که در دامنه این قله قرار دارند. همچنین این قله در ۲۶ کیلومتری شمال غربی شهر دماوند و ۶۹ کیلومتری شمال شرقی تهران واقع شده است.
کوهستان
قلّه دماوند بلندترین کوه ایران در مرکز رشته کوه البرز و در ناحیه موسوم به البرز مرکزی واقع شده است.
البرز مرکزی
رشته کوه های البرز مرکزی به دو دامنه شمالی و جنوبی تقسیم می شود. و دارای ۳ دیواره به نام های دیواره شمالی، دیواره میانی و دیواره جنوبی است. البرز مرکزی بخشی از رشته کوه البرز است که بیشترین تحدب و ضخامت و ارتفاع را دارد و از دره کرج تا گسل سمنان امتداد دارد.
دیواره شمالی :
ارتفاعات محدودی از این دیواره در استان تهران و سمنان قراردارد و مابقی آن در استان مازندران قرار گرفته است.
دیواره جنوبی:
دیواره جنوبی،بخشی از ارتفاعات مرکزی است. و رودخانه های مانند جاجرود، کرج، حبله رود و گل رودبار آن را بریده و دره های به صورت امتداد شمالی و جنوبی ایجاد می نماید.
دیواره میانی:
دیواره میانی، مرتفع ترین قسمت رشته کوه های البرز مرکزی است. و در حد واسط استان مازندران و استان تهران قرار گرفته است. و قله دماند با ارتفاع ۵،۶۷۱ که در خیلی از منابع ذکر شده در این دیواره میانی قرار دارد. قلّه دماوند یکصد و پنجاهمین قله مرتفع دنیا و بلندتربن قلّه آتشفشانی در قاره آسیا به شماره می رود. این دیواره عظیم کوهستانی از کوه های کندوان و پس از آن کوه های طالقان در شمال غربی، تا محل اتصال رود الموت به طالقان رود ادامه می یابد.
این دیواره در شمال شرقی با نام رشته ارتفاعات فیروزکوه و سوادکوه تا دره رود فیروزکوه (شعبه اصلی حبله رود) که از جنوب دامنه های شرقی آن می گذرد. و ارتفاعات شهمیرزاد و شهر سمنان امتداد می یابد.
آب و هوا
میزان بارندگی
میانگین بارندگی قلّه دماوند بلندترین کوه ایران ،در ارتفاعات کوه دماوند سالانه ۱۴۰۰ میلی متر می باشد و معمولا” به صورت برف است.
باد
سرعت باد در کوهپایه ها دماوند گاها به هفتاد کیلومتر در ساعت می رسد. بیشتر بادها از سمت غرب و شمال غربی می وزد. سرعت توفان در دماوند گاهی به ۱۵۰ کیلومتر در ساعت نیز می رسد.
دما
بیشینه و کمینه دمای هوا در ارتفاعات دماوند ۱ الی ۲ درجه زیر صفر در تابستان و تا منفی ۶۰ درجه زیر صفر در زمستان می رسد.
فشار هوا
فشار هوا در قله دماوند نصف فشار هوا در سطح دریا است. این فشار در سطح آبها و دریاهای آزاد در حدود یک کیلوگرم بر سانتی متر مربع است. با افزایش ارتفاع از سطح زمین، به دلیل کاسته شدن ارتفاع ستون های هوای قرار گرفته در بالای سطح، فشار جو کاهش می یابد.
رابطه تغییرات فشار اتمسفر با ارتفاع از سطح زمین.
دما برابر ۱۵درجه سلسیوس و رطوبت نسبی ۰٪ در نظر گرفته شده‌است.
پوشش جانوری
به دلیل موقعیت ویژه این منطقه که از شمال به جنگل و از جنوب به کوه های هم مرز کویر مشرف شده است. میزبان انواع مختلفی از جانوران است. که میتوان به حیوانات شکارچی چهارپا مثل روباه، شغال، گرگ و سگ اشاره کرد. این جانوران تا ارتفاع ۴،۰۰۰ متری کوه دماوند دیده شده اند. در این منطقه خرس نیز زندگی میکند. اما بیشتر در غرب و شمال دیده می شود. و از ارتفاعات بلند دوری میکند.
از گونه های دیگر جانوران میتوان به جانوران گیاهخوار مانند، کَل، بُز، قوچ، میش، گراز و خرگوش نام برد. به جز خرگوش و گراز که در دشت های کوهپایه ای کوه دماوند زندگی می کنند. جانوران دیگر، فصل های گرم را در ارتفاعات به سر میبرند. و با کاهش دما و فصل زمستان به مرور ارتفاع کم می کنند. این جانوران تا ارتفاع ۵،۰۰۰ متری هم بالا می روند.
پرندگان
از پرندگان شکارچی در این منطقه میتوان به عقاب طلایی و جغد اشاره کرد. دیگر پرندگان این منطقه کبک، بلدرچین، سینه سیاه و طوطی دارکوب هستند.
تیهو ( نام علمی: Ammoperdix griseogularis ) نوعی کبک از راسته ماکیان سانان و تیره قرقاولان است.
بلدرچین معمولی (نام علمی: Coturnix coturnix) پرنده‌ای کوچکی از تیره قرقاولیان، راسته ماکیان‌سانان است.
عقاب طلایی (نام علمی: Aquila chrysaetos) از بهترین پرندگان از لحاظ شکار در نیم‌کره شمالی شناخته شده‌است. مانند تمام عقابان، عقاب طلایی نیز به خانوادهٔ عقابیان تعلق دارد.
گونه های دیگر جانوری
تقریبا” پنج نوع مار، انواع عقرب، بزمجه (بُزمَجّه یا بُزمَجه، که با نامهای بزمک، بزدوش، بزچوش و بزغاله مار نیز شناخته می شود. نام گروهی از خزندگاه عمدتا” بزرگ جثه است که عضو سَرده بزمجه ها « نام علمی: Varanus » به شمار می روند. امروزه نزدیک به ۷۳ گونه بزمجه در دنیا شناخته شده است)، خفاش و انواع خانواده موش ها و گورکن در این منطقه دیده می شود. لازم به ذکر است که بیشتر گزنده های این محدوده سم مهلکی ندارند. به طوریکه حتی نیش خطرناکترین خزنده ها نیز تا چند ساعت پس از گزش قابل درمان است. در کوه دماوند، گزندگان در ارتفاعات بالاتر از ۴،۰۰۰ متر، بسیار کم به چشم میخورند.
بر روی قله دماوند، لاشه یخ زده چند حیوان دیده می شود. این لاشه ها چندین سال است که در این مکان دیده می شوند. و شامل حیواناتی مانند گوسفند و بز کوهی است. دلیل راه یابی این حیوانات به قله کوه و مرگ آن ها به خوبی مشخص نیست؛ شاید به دلیل وجود گوگرد، سرما، گرسنگی یا دلایل دیگری باشد.
بُزمَجّه یا بُزمَجه، که با نامهای بزمک، بزدوش، بزچوش و بزغاله‌مار نیز شناخته می‌شود،
کژدم‌ها یا عقرب‌ها یا درازدم‌ها گروه بزرگی از بندپایان متعلق به ردهٔ عنکبوتیان هستند
پوشش گیاهی
در بخش های مختلف ارتفاعات کوه دماوند، گونه های گیاهی فراوانی وجود رشد می کنند. که برخی گونه ها فقط در ارتفاعات خاصی دیده می شوند. گیاهان این منطقه به نام دماوند نامگذاری شده اند. اسامی برخی از آنها در این بخش ذکر میکنیم؛ کلاه میر حسن دماوندی، کزل دماوندی، ریش قوش دماوندی، زنگوله ای دماوندی، کتانی دماوندی، ماشک دماوندی و …
در ارتفاع ۳،۲۰۰ تا ۳،۵۰۰ متری، علف و بته های بلند و خاردار و به هم پیوسته وجود دارند. برخی از بته های خاردار دماوند عبارتند از : کلاه میرحسن دماوندی، خارپشتی، گونه های هزارخار(مانند گون)، بته های بنفش رنگ اسپرس پشته ای و گچ دوست گل سنگی.
از گونه های ورموت نیز در دماوند وجود دارند که عبارتند از: درمنه کوهی، درمنه معطر، درمنه کوهسری و گونه فراوان درمنه شرقی.
اسامی گونه های دیگر که در این منطقه می رویند، عبارتند از:
کاج آلپ، اسپرس کوهی نیمه کروی، ازمکی کوهسری، پیربهار دنایی، شبدر شاه بلوطی، گون، یاسمن صخره ای، ترشک کوهسری، گالش انگور، تیره گل، پلاخور بوته ای، دغدغک البرزی، رُز گردآلود، علف بره، چمن گندمی، نسترن وحشی، جاروی علفی بامی، علف قرمز، جو چمنزار، شکرتیغال و شکرتیغال مشهدی، چون جاشیر، سریش، قفقازی، ملیکای بی زبانک، علف صورتی، چاودار هراتی، شبه یولاف شکننده، ریش سنبل، خشخاش طناز، گز، چمن آراراتی، چمن گندمی آسیای مرکزی.
و در جاهای مرطوب زبان طلا، پیرسنبل، قدومهٔ پرشاخه، جعفری فرنگی معطر، بادرنجبویهٔ دنایی، خاکشیر تلخ کوتوله، گل بی مرگ طلایی، پنجه برگ نقره گون، آزاد بری، پنجه برگ همدانی، دنایی، سنبلهٔ ارغوانی و مینای پرکپهٔ برگ نقره‌ای.
در دامنه کوه دماوند در ارتفاع ۲،۰۰۰ تا ۳،۵۰۰ متری دشتی پوشیده از شقایق است که در دنیا شناخته شده و منصر به فرد است که با نام شقایق لار و رینه در کتاب های معتبر گیاه شناسی جهان به ثبت رسیده است.
شکرتیغال جنوبی (نام علمی: Echinops ritro) نام یک گونه از سرده شکرتیغال است.
یاسمن صخره‌ای (نام علمی: Androsace) نام یک سرده از تیره پامچالیان اس
نَستَرَن (نام علمی: Rosa canina) یکی از گونه‌های وحشی رز و بومی اروپا، آسیای باختری و شمال خاوری آفریقا است.
قله آتشفشانی
قلّه دماوند بلندترین کوه ایران و یک قلّه آتشفشانی مطّبق و نیمه فعال است. که عمدتا” در دوران چهارم زمین شناسی موسوم به دوران هولوسین تشکیل شده و نخستین فوران آن، نزدیک به ۱/۷۸ میلیون سال پیش، رخ داده است. بیشترین فوران قله دماوند طی ۶۰۰ هزار الی ۲۸۰ هزار سال قبل رخ داده و عمر این کوه با استفاده از روش کربن ۱۴ تقریبا” به ۳۸،۵۰۰ سال برآورد شده است. وجود چندین چشمه گوگردی و چشمه های آب گرم، از شواهد نیمه فعال بودن این آتشفشان است. بیشترین و عمده ترین فعالیت آتشفشانی این کوه نزدیک به ۱۰،۰۰۰ سال پیش روی داده که سبب شکل گیری آن شده است.
قطر دهانه آتشفشانی دماوند در حدود ۴۰۰ متر است که دریاچه ای از یخ آن را پوشانده و دودخان های در اطراف آن وجود دارد. همچنین نشانه هایی از وجود دهانه های قدیمی و کاسه های آتشفشانی در پهلوهای جنوبی و شمالی کوه ملاحظه می شوند که قطر کاسه شمالی به ۹ کیلومتر می رسد.
هولوسن یا هولوسین
(هولوسن یا هولوسین [به انگلیسی holocene] نام آخرین دور زمین شناسی است که در پایان پلیستوسن شروع و همچنان تا به امروز ادامه دارد. هولوسین بخشی از دوره کواترنری به شماره می رود. ما در همین دوره زندگی می کنیم. هولوسن از حدود ۱۱۷۰۰ سال پیش شروع شده و هم اکنون نیز ادامه دارد. نام هولوسین از یونانی گرفته شده و به معنی کاملا” نو است).
دودخان:
(دودخان یا فومرول [انگلیسی: Fumarole] به حفره ای در پوسته سیاره واغلب در اطراف آتشفشان ها گفته می شود که از آن بخار و گازهایی مانند کربن دی اکسید، گوگرد دی اکسید، هیدورژن کلرید و سولفید هیدروژن خارج می شود. بخار زمانی تشکیل می شود که آب فوق داغ با کاهش فشار در زمان خروج از زمین فشرده می شود).
گازهای گوگردی
یخچال ها
اگر مقداری برف را در دست فشار دهید برف تبدیل به یخ می شود. و این همان رویدادی است که پس از بارش برف در دره های مرتفع کوهستانی رخ می دهد. برف در کف دره، برا اثر فشار برف های بالایی فشرده و به یخ تبدیل می شود.
یخچال های مهم دماوند عبارتند از :
- یخچال سیوله ( جبهه شمالی)
این یخچال در شمال قله دماوند قراردارد و مشخصات تقریبی آن عبارتند از:
مساحت ۱.۲ کیلومتر مربع، محیط ۵.۲ کیلومتر مربع، طول ۲.۴ کیلومتر، عرض متوسط ۴۵۰ متر و ارتفاع حداکثر از سطح دریا ۵،۰۰۰ متر و حداقل از سطح دریا ۳،۷۰۰ متر
- یخچال عروسک ها( جبهه شمالی)
- یخچال اسپله (جبهه شمالی)اين يخچال در شمال قله قرار دارد و مشخصات تقريبي آن عبارتند از:مساحت ۰.۸ كيلومتر مربع، محيط ۴.۲ كيلومتر، طول حداكثر ۲ كيلومتر، عرض متوسط ۵۰۰ متر و ارتفاع حداكثر و حداقل از سطح دريا ۵۰۰۰ متر و ۳۸۰۰ متر.
- یخچال دوبی سل( جبهه شمالی)
موقعیت این یخچال در شمال قله دماوند است و مشخصات آن عبارتند از:
مساحت۰.۷ کیلومتر مربعف محیط ۴.۶ کیلومتر، طول حداکثر ۲ کیلومتر، عرض متوسط ۲۵۰ متر و ارتفاع حداکثر از سطح دریا ۵،۰۰۰ متر و حداقل از سطح دریا ۳،۷۰۰ متر.
- یخچال دره یخار ( شمال شرقی)
اين يخچال به خاطر شيب بسيار تندي كه دارد ( از ۴۰% تا ۸۰% و قسمتي از آن ديواره اي مي باشد) از نوع يخچال معلق به شمار مي آيد و داراي قنديلهاي يخي آويزان است. كه طول برخي از آنها به بيش از ۵۰ متر مي رسد. اين يخچال با مساحت تقريبي ۲ كيلومتر مربع حدودا از ارتفاع ۴۵۰۰ متر از سطح دريا شروع و تا ارتفاع ۵۶۰۰ متر ختم مي شود (قسمت بالايي آن به بام برفي يا بام يخي مشهور است).
- یخچال شمال غربی
- یخچال خورتاب سر
اين يخچال در شمال (كمي متمايل به شرق) قله قرار دارد و مشخصات تقريبي آن عبارتند از:
مساحت ۰.۵ كيلومتر مربع، محيط ۳.۶ كيلومتر، طول حداكثر ۱.۷ كيلومتر، عرض متوسط ۳۰۰ متر و ارتفاع حداكثر و حداقل از سطح دريا ۴۸۰۰ متر و ۳۸۰۰ متر.
- یخچال غربی
آبشار
در جبهه جنوبی کوه دماوند آبشاری یخ زده وجود دارد که در جهان منحصر به فرد است. بلندی این آبشار ۷ متر و قطر آن ۳ متر می باشد. یخ آن هیچگاه ذوب نمی شود. در فصل تابستان، هر روز بر اثر تابش آفتاب در حدود ظهر و یک ساعت بعد از ظهر، دمای هوا به بالای صفر می رسد. و به دنبال آن، آب بسیار کمی جاری می شود. و در حدود ۴ بعد از ظهر، دمای هوا به زیر صفر می رسد و یخ ذوب شده دوباره منجمد می شود. و به این ترتیب آبشاری یخی پدید می آید که همواره یخ زده است. در بالای این آبشار، گودالی وجود دارد که تمام طول سال پوشیده از برف است. آبشار یخی کوه دماوند با قرار داشتن در ارتفاع ۵،۱۰۰ متری، از نظر ارتفاع از سطح دریا مرتفع ترین آبشار خاورمیانه می باشد.
آبشار یخی در ارتفاع ۵۱۰۰ متری – جبهه ی جنوبی دماوند عکس از علی شریفی
نام ها و ریشه شناسی دماوند
نام دماوند به دو صورت مشهور دماوند و دنباوند ضبط شده است. حتی در بعضی مآخذ هر دو صورت نام آمده است. صورت دیگری که از نام این کوه ضبط شده، دباوند است. این کوه را با نام های کاملا” متفاوت بیکنی و جبل لاجورد نیز ثبت کرده اند. نام دماوند در تورات آمده و صورت کهن آشوری آن «بیکن» است.
احمد کسروی درباره نام گذاری دماوند یا دنباوند نظر کاملا” متفاوتی دارد. وی با استدلال هایی نسبتا” پیچیده نام گذاری نهاوند و دماوند را مرتبط دانسته است. و می نویسد « در زبانهای باستانی «نها» به معنی پیش و «دُما» به ضم دال به معنی پشت و دنبال بوده» و در مورد « وند» می نویسد: وندن در زبانهای باستان ایران به معنای نهادن بوده یکی از معناهای نهادن، واقع شدن و ایستادن برجای است. و ناچار وندن نیز همان معنی را داشته و وند که گذشته آن است، به معنی نهاد، برجایی ایستاد. او در ادامه نتیجه میگیرد: پس نهاوند یعنی شهر یا آبادی یا قلعه ایستاده در پیش رو و دماوند یعنی شهر یا آبادی یا قلعه ایستاده در دنبال و پشت.
دلیل نام گذاری دماوند:
در مورد دلیل نام گذاری قله دماوند بلندترین کوه ایران در فرهنگ معین آمده است: «دم (دمه، بخار ) و آوند = دماوند ؛ دارای دَمه و دود و بخار ( بخاطر اتشفشانی بودن کوه دماوند).
ناصر خسرو قبادیانی بلخی در اوایل سفرنامه خود در باب کوه دماوند آورده است : میان ری و آمل کوه دماوند است. مانند گنبدی که آن را لواسان گویند. لواسان در زبان پارسی میانه به معنای تیغه کوهی است که محل طلوع خورشید می باشد.
ادعای ثبت قلّه دماوند در میراث جهانی
شبکه های خبری ایران اخباری را در رابطه با ثبت قله دماوند بلندترین کوه ایران، در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو در فروردین ۱۳۸۷ منتشر کردند. و در آن، کوه دماوند را به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران که در فهرست میراث طبیعی جهانی یونسکو به ثبت رسیده معرفی کردند.ولی در این خصوص فریبرز دولت آبادی معاون سازمان نیراث فرهنگی د رگفتگو با شبکه های خبری این خبر را رد و ان را سوءتفاهم دانست. وی بیان کرد : متاسفانه برداشت اشتباهی از موضوع ثبت دماوند صورت گرفته و این خبر نادرست است.
مظهر پایداری:
کوه دماوند در فرهنگ کشور ایران یک نماد ملّی و مظهر پایداری و استواری است. و در قالب اثر ملّی به ثبت رسیده است. و به روش های گوناگون از آن به عنوان نمادی ملّی استفاده شده است.
ثبت قّله دماوند به عنوان اثر طبیعی ملّی
آثار طبیعی ملّی ایران از نظر مقررات سازمان محیط زیست ایران، پدیده های نمونه یا مجموعه های گیاهی و جانوری کمیاب و مناظر کم نظیر و غیر قابل جایگزین است.
و از جهات علمی، تاریخی یا طبیعی دارای ارزش حفاظتی می باشند. و به عنوان اثر طبیعی ملّی، با تعیین محدوده از آن ها محافظت می شود.
قلّه دماوند بلندترین کوه ایران است، که درتاریخ ۳۰ تیرماه سال ۱۳۸۷ به عنوان نخستین اثر طبیعی در قالب میراث طبیعی در فهرست آثار ملّی ایران ثبت شد.
طول و عرض جغرافیایی
اثر طبیعی ملی قله دماوند با مساحتی بالغ بر ۲۹۵۰ هکتار در سال ۱۳۸۱ طی مصوبه شماره ۲۲۱ مورخ ۲۱خرداد ۱۳۸۱ شورای عالی محیط زیست، به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان
حفاظت محیط زیست پیوسته است. این اثر با ۳۹۷۶۱۱۳ تا ۳۹۸۲۱۵۰، عرض جغرافیایی و ۵۹۶۷۶۲ تا ۶۰۳۵۹۷، طول جغرافیایی در شمال ایران و در استان مازندران واقع گردیده‌است. استفاده
بیش از حد از ظرفیت قابل تحمل محیط و همچنین بهره‌برداری پوکه معدنی در اطراف این اثر طبیعی ملی، از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده در تخریب آن به‌شمار می‌آید.
روز ملی دماوند
هم زمان با جشن تیرگان در مازندران با نام تیرماه سیزده شو در شب سیزدهم تیر ماه روز ملی دماوند نیز برگزار می شود. انجمن دوست داران قله دماوند، هرساله در روز سیزدهم تیر در دامنه های دماوند در « شهر رینه لاریجان شهرستان آمل» این جشن را برگزار می کنند. و لازم به ذکر است این جشن به ثبت ملی رسیده است.
مراسم برف چال
در اواسط اردیبهشت ماه در منطقه اَسک وش بین رینه و پلور مراسمی با عنوان برف چال یا ورف چال برگزار می شود. هر ساله در فصل بهار مردان روستا به دامنه کوه دماوند میروند و برف های باقی مانده از زمستان را در گودالی جمع می کنند. تا برای تابستان آب کافی ذخیره شود. پس از پایان مراسم، جشن و پایکوبی برگزار می کنند. و زنان نیز در روستای اسک می مانند و عهده دار روستا هستن و هیچ مردی حق ورود به روستا را ندارد. انها نیز در روستا جشن میگیرند.
موسیقی ملی دماوند
موسیقی ملی که با صدای سالار عقیلی در سال ۱۳۹۱ در روز جشن تیرگان بنام دماوند در حضور ۹ هزار نفر رونمایی شد.
قله دماوند بر روی اسکناس
در صد سال گذشته، تصویر قله دماوند بارها بر رو یا پشت اسکناس های رسمی ایران به چاپ رسیده است.
اسکناس پانصد هزار ریالی
اسکناس ده هزار ریالی اسکناس هزار ریالی
شناخته ترین مسیر های صعود به قله دماوند
برای رسیدن به قله دماوند بلندترین کوه ایران راه های زیادی وجود دارد که مسیر های اصلی صعود عبارتند از:
جبهه شمالی:
مسیر شمالی از قسمت سنگ بزرگ واقع در جنوب غربی روستای ناندل شروع می شود.ابتدای مسیر دشت ناندل قرار دارد.در این مسیر دو جان پناه در ارتفاع های ۴۰۰۰ متر و ۴۷۰۰ متر وجود دارد.مسیر صعود این جبهه از میان دو یخچال سیوله در سمت راست و دوبی سل در سمت چپ صورت می گیرد.صعود در مسیر قبل و بعد از جان پناه ۵۰۰۰ به صورت دست به سنگ است. همچنین در قسمت های پایانی شیب زیادی دارد که منجر به صعودی سخت می شود.
جبهه جنوبی:
پرترددترین مسیر صعود به قله دماوند مسیر جنوبی است. اینمسیر از سمت جنوب شرقی کوه می باشد. و پلور ،رینه، گوسفند سرا و بارگاه سوم در این مسیر قرار می گیرد. شروع این مسیر از مکانی موسوم به دو راهی آغاز می شود. و در آن راه خاکی به سمت مسجد، از مسیر آسفالت وصل کننده پلور و رینه جدا می شود. پس از عبور از مسجد و گوسفند سرا به بارگاه سوم می رسد. و پس از آن با صعود از یال مستقیم جنوبی و عبور از کنار آبشار یخی به تپه گوگردی و د رنهایت رسیدن به قله می انجامد. پاکوب های این مسیر بسیار واضح و همچنین درگیری با سنگ در این مسیر وجود ندارد.
جبهه شمال شرقی:
این مسیر از روستای بنام حاجی دلا در شمال قله آغاز می شود و پس از عبور از گوسفند سرا و دشت چمن به جان پناه تخت فریدون می رسد. و پس از آن با تراورس یخچال عروسکا در انتهای مسیر با یال شمالی یکی می شود. و به قله می انجامد این مسیر نسبت به دیگر مسیرهای صعود طولانی تر است. به علت وجود شن اسکی بزرگی که در مسیر شمال شرقی وجود دارد. برگشت از سمت روستای گزنه و منطقه استله سر انجام می گیرد.
جبهه غربی:
این مسیر از پارکینگ در ارتفاع حدود ۳۴۰۰ متری آغاز می شود. و پس از حدود ۳ ساعت کوهپیمایی به پناهنگاه سیمرغ می رسد. و با ادامه بر روی یال غربی به قله منتهی می شود. در این پناهگاه آب وجود دارد. شیب انتهای مسیر غربی به نسبت زیاد است.
پناهگاه‌ها
تاکنون ۷ جان‌پناه و پناهگاه در مسیرهای اصلی صعود دماوند ساخته شده‌است که عبارتند از:
مسجد صاحب الزمان که در سال ۱۳۷۱ و در ارتفاع ۳۰۰۰ متری یال جنوبی ساخته شده‌است.
- جان‌پناه بارگاه سوم (قدیم) که در سال ۱۳۴۶ و در ارتفاع ۴۲۰۰ جبهه جنوبی ساخته شده‌است. این پناهگاه به علت سقوط بهمن در زمستان ۱۳۵۱ از بین رفت. و پس از یک سال، بنای سنگی جایگزین آن شد. در پیرامون آن مکان‌هایی برای چادر زدن آماده شده‌است.
- پناهگاه بارگاه سوم (جدید) که در سال ۱۳۸۷ ساخته شده است. و حدود ۵۰ متر بالای جان‌پناه قدیم (بارگاه سوم) در یال جنوبی ساخته شده‌است. این پناهگاه شامل اتاق‌های کمک‌های اولیه، انبار کوله، انبار عمومی، غذاخوری، آشپزخانه، ظرفشویی کوهنوردان می باشد. و همچنین اتاق مدیریت، اتاق خواب عمومی، اتاق خواب اختصاصی و سرویس بهداشتی عمومی است.
- پناهگاه سیمرغ که در سال ۱۳۷۴ و در ارتفاع ۴۲۰۰ متری جبهه غربی ساخته شده‌است.
- جان‌پناه تخت فریدون که در سال ۱۳۵۵ و در ارتفاع تقریبی ۴۴۰۰ متری از یال شمال شرقی ساخته شده‌است.
- جان‌پناه فلزی ۴۰۰۰ که در سال ۱۳۶۰ و در ارتفاع ۴۰۰۰ متری یال شمالی ساخته شده‌است.
- جان‌پناه فلزی ۵۰۰۰ که در ارتفاع ۴۶۳۰ متری یال شمالی ساخته شده‌است ولی معروف به جان‌پناه ۵۰۰۰ است.
دماوند یکی از زیباترین و استثنائی ترین مکان هایی است که در کشور وجود دارد و هرگز نمیتوان از آن چشم پوشی کرد.
بله همینطوره و اینکه این کوه تاریخچه ای بس دراز دارد